Przyczyny deflacji

Deflacja wiąże się ze spadkiem poziomu cen – ujemną stopą inflacji. Z bardzo podstawowego punktu widzenia istnieją dwie główne potencjalne przyczyny deflacji:

1. Spadek zagregowanego popytu (AD – aggregate demand): globalna recesja, oszczędności fiskalne, spadek zaufania, spadek podaży pieniądza.
2. Przesunięcie w prawo od zagregowanej podaży (AS – aggregate supply) – tj. niższe koszty produkcji dzięki ulepszonej technologii: niższe ceny ropy, ulepszona technologia, aprecjacja – spadające ceny importowe.
3. Ujemne oczekiwania inflacyjne.

Deflacja zwykle występuje podczas głębokiej recesji, gdy utrzymuje się spadek popytu i produkcji. Deflacja może nastąpić w następstwie boomu i załamania kredytowego lub poważnego zaostrzenia polityki pieniężnej / fiskalnej. Monetaryści podkreślają rolę podaży pieniądza – spadająca podaż pieniądza i / lub malejąca prędkość obiegu, powodująca spadek poziomu cen.

W rzadkich przypadkach szybki rozwój technologii może umożliwić obniżenie cen przy jednoczesnym zwiększeniu produkcji. Można to nazwać „łagodną deflacją” wraz ze wzrostem produkcji. Również szybki spadek cen ropy może spowodować ujemną stopę inflacji.

Deflacja spowodowana spadkiem zagregowanego popytu (AD)

Ten prosty model AD / AS pokazuje, że spadek AD może spowodować niższy poziom cen.

Zagregowany popyt (AD) może spaść z powodu:

• Oszczędności fiskalne. Jeśli rząd ograniczy wydatki i obniży płace pracowników sektora publicznego – nastąpi spadek wydatków i zagregowany popyt (AD) spadnie. Miało to miejsce w południowej Europie podczas kryzysu w strefie euro w latach 2012–2016.
• Kryzys kredytowy / spadek na giełdzie. Po katastrofie na Wall Street w 1929 r. wiele banków upadło. Spowodowało to spadek podaży pieniądza i spadek akcji kredytowej banków. Wraz ze spadkiem podaży pieniądza i spadkiem wydatków ceny spadły. Firmy próbowały obniżyć ceny, aby przyciągnąć klientów do zakupu nadwyżek zapasów.
• Paradoks oszczędności. W czasie poważnej recesji ludzie pesymistycznie patrzą w przyszłość. Dlatego prawdopodobnie zwiększą swoje osobiste oszczędności i ograniczą wydatki. Powoduje to zmniejszenie popytu i znów firmy mogą próbować obniżyć ceny, aby zachęcić do sprzedaży. W Japonii w 2000 roku były okresy deflacji, ponieważ klienci nie chcieli wydawać.
• Zmniejszenie zadłużenia. Po bańce kredytowej ludzie mogą próbować spłacić długi i ograniczyć wydatki.
• Przeszacowany kurs walutowy i wysokie stopy procentowe w celu utrzymania wartości waluty.
• Ścisła polityka pieniężna – wyższe stopy procentowe.

Spirala deflacyjna

Deflacja może stać się pętlą samowzmacniającą. Spadające ceny stwarzają warunki do dalszego spadku cen.

• Wraz ze spadającymi cenami – firmy chcą obniżyć płace – niższe płace prowadzą do mniejszych wydatków (AD) i niższych kosztów.
• Spadające ceny prowadzą do spadku zaufania, a tym samym do obniżenia wydatków i inwestycji.
• Deflacja prowadzi do oczekiwań spadających cen – ludzie nie będą wydawać, dopóki ceny nie spadną, i mogą opóźnić wydatki do tego czasu.

Deflacja spowodowana niższymi kosztami

Jest to deflacja spowodowana niższymi kosztami produkcji. Może to być spowodowane niższymi cenami ropy lub ulepszoną technologią, np. opracowanie chipów komputerowych, które pozwalają obniżyć cenę wytwarzanych towarów.

Jest to uważane za „łagodny okres deflacji, ponieważ otrzymujemy niższe ceny – ale produkcja również rośnie. Dostajemy to, co najlepsze z obu światów.

Przykłady deflacji

Deflacja lat dwudziestych w Wielkiej Brytanii

W latach dwudziestych Wielka Brytania doświadczyła kilku okresów deflacji. Było to spowodowane kilkoma czynnikami. Jednym ważnym czynnikiem było to, że rząd próbował utrzymać wartość funta szterlinga w stosunku do dolara na poziomie blisko 4,85 USD (był to przedwojenny złoty standard. Wielka Brytania powróciła do tego poziomu w 1925 r.). Wysoki funt sprawił, że import był tańszy (pomagając utrzymać niskie ceny). Jednak zawyżony kurs walutowy spowodował również, że brytyjscy eksporterzy nie byli konkurencyjni. Wiele firm zostało zmuszonych do obniżenia kosztów, aby utrzymać swoje rynki eksportowe. Wywołało to silną presję na obniżkę cen.

Ponadto gospodarka stanęła w obliczu:

• Stosunkowo ścisła polityka fiskalna (próba zmniejszenia deficytu budżetowego poprzez wyższe podatki, niższe wydatki). Po zakończeniu wojny rząd szybko obniżył wydatki.
• Stosunkowo ścisła polityka pieniężna. Stopy procentowe były utrzymywane na wysokim poziomie, aby utrzymać wysoką wartość funta. Realne stopy procentowe często przekraczały 5% (porównaj to z ujemnymi rzeczywistymi stopami procentowymi, które widzimy dzisiaj)

Deflacja lat trzydziestych

Stany Zjednoczone doświadczyły również okresu deflacji. Jedną z głównych przyczyn deflacji w USA był spadek podaży pieniądza w następstwie awarii wielu banków w następstwie katastrofy na Wall Steet i Wielkiego Kryzysu.

Deflacja w strefie euro

To dlatego, że:

• Nie mogą dewaluować w euro, dlatego starają się odzyskać konkurencyjność poprzez dewaluację wewnętrzną. (obniżanie cen i kosztów),
• Oszczędności fiskalne – cięcia wydatków, w tym cięcia wynagrodzeń w sektorze publicznym,
• Z powodu kryzysu kredytowego, kredyty bankowe znacznie spadły; przyczyniło się to do spadku podaży pieniądza.

Dlaczego recesja może nie powodować deflacji

Okresy faktycznej deflacji są stosunkowo rzadkie. Wynika to z faktu, że ceny i płace mogą się obniżać. Na przykład, jeśli zagregowany popyt spadnie, firmy mogą chcieć obniżyć płace, ale pracownicy przeciwstawią się nominalnym obniżkom płac. Firmy mogą również utrzymywać ceny na tym samym poziomie, zamiast je obniżać. Dlatego nawet w recesjach inflacja często pozostaje dodatnia. (choć w recesji, dość myląco możemy mówić o „presjach deflacyjnych”).

Deflacja zwykle występuje podczas długotrwałej i poważnej recesji. Jest to recesja, w której popyt znacznie spada, a ostatecznie firmy zaczynają obniżać ceny w desperackiej próbie zwiększenia wydatków. Ponadto, jeśli bezrobocie wystarczająco wzrośnie, możemy zacząć odczuwać nominalne cięcia płac, które przekładają się na niższe ceny.