W Wielkiej Brytanii działa około 80 000 przedsiębiorstw społecznych, które wnoszą do gospodarki narodowej 24 mld funtów i zatrudniają prawie milion osób (źródło: Social Enterprise UK). Jednak wkład, jaki wnoszą, jest niewątpliwie większy niż ten, który można podsumować w kategoriach finansowych.
Czym jest przedsiębiorstwo społeczne?
Przedsiębiorstwo społeczne to firma prowadzona z korzyścią dla społeczeństwa lub środowiska, a nie tylko w celu generowania zysków dla właściciela firmy lub wypłaty dywidendy dla udziałowców. Dobrze znane przykłady przedsiębiorstw społecznych to The Big Issue, Cafédirect i Eden Project.
Przedsiębiorstwa społeczne w Wielkiej Brytanii to m.in. community interest companies, unie kredytowe, oddziały handlowe organizacji charytatywnych, przedsiębiorstwa będące własnością pracowników, spółdzielnie, fundusze rozwoju, spółdzielnie mieszkaniowe, firmy społeczne (tj. firmy stworzone w celu zatrudniania osób znajdujących się w niekorzystnej sytuacji na rynku pracy) oraz fundusze rekreacyjne.
Firmy etyczne są zaangażowane w “moralnie odpowiedzialny” handel i minimalizowanie swojego negatywnego wpływu na ludzi i środowisko, ale niekoniecznie są prowadzone przede wszystkim z korzyścią dla społeczeństwa. To, że firma przekazuje część swoich zysków na szczytne cele, nie czyni z niej przedsiębiorstwa społecznego.
Przedsiębiorstwa prowadzące działalność w ramach sprawiedliwego handlu płacą rolnikom i innym pracownikom w krajach produkujących żywność wystarczająco dużo, by zarabiać na godziwe życie, ale nie wszystkie są przedsiębiorstwami społecznymi (więcej informacji można znaleźć na stronie Fundacji Fairtrade).
Co ważne, przedsiębiorstwa społeczne to firmy, które muszą generować wystarczające przychody, aby przetrwać. Większość ich dochodów musi pochodzić z handlu, a zyski muszą być reinwestowane w celu realizacji ich celu społecznego lub środowiskowego.
Przedsiębiorstwo społeczne – kluczowe opcje formacyjne
Przedsiębiorstwo społeczne może być założone jako spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (która musi być zarejestrowana w Companies House), jednoosobowa działalność gospodarcza (zarejestrowana w HMRC), spółka handlowa, organizacja charytatywna (CIO), towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych (np. Industrial and Provident Society i spółdzielnie – będące własnością członków i działające na ich korzyść) lub spółka interesu społecznego (CIC).
CIC jest rodzajem spółki z ograniczoną odpowiedzialnością stworzonej specjalnie dla przedsiębiorstw społecznych. CIC mają cel społeczny i są regulowane, co gwarantuje, że nie mogą odejść od swojej misji społecznej, a ich aktywa są chronione przed sprzedażą prywatną.
Aby założyć CIC, należy złożyć wniosek do Companies House (kosztuje to 35 funtów), po uzyskaniu zgody od regulatora CIC. Można przekształcić istniejącą firmę w CIC (25 GBP). Każdego roku CIC musi złożyć roczne sprawozdanie spółki interesu społecznego wraz ze szczegółowymi rachunkami i oświadczeniem potwierdzającym (Annual Return). Strony regulatora CIC w witrynie GOV.UK zawierają wiele pomocnych informacji na temat CIC, a także formularze do pobrania i podręczne przewodniki.
Czym jest organizacja charytatywna?
Ustawa o organizacjach charytatywnych z 2011 roku opisuje organizację charytatywną jako “instytucję założoną wyłącznie w celach charytatywnych”, która “podlega kontroli jurysdykcji High Court w zakresie prawa charytatywnego”.
Według Charity Commission (niezależnego departamentu rządowego, który rejestruje i reguluje organizacje charytatywne w Anglii i Walii): “Organizacje charytatywne istnieją po to, aby przynosić korzyści społeczeństwu, a nie konkretnym osobom. Z tego powodu organizacje charytatywne płacą obniżone stawki biznesowe i otrzymują ulgi podatkowe, ale są ograniczone w tym, co mogą robić i jak działać.” Organizacje charytatywne muszą przestrzegać prawa charytatywnego, co obejmuje bycie przejrzystym w swoich działaniach i robić tylko rzeczy, które są charytatywne zgodnie z prawem. Są one zwykle prowadzone przez powierników, którzy nie czerpią korzyści z działalności charytatywnej.
CIO to forma prawna organizacji charytatywnej wprowadzona w 2013 roku, jak wyjaśnia Charity Commission: “Stworzona w odpowiedzi na prośby organizacji charytatywnych o nową strukturę, która mogłaby zapewnić niektóre korzyści z bycia spółką, bez niektórych obciążeń”. CIO’s muszą zarejestrować się tylko w Charity Commission. Odwiedź strony organizacji na stronie GOV.UK, aby dowiedzieć się o zakładaniu i prowadzeniu organizacji charytatywnej. Na stronie GOV.UK znajdują się również informacje o zasadach podatkowych dla organizacji charytatywnych.
Prowadzenie przedsiębiorstwa społecznego – realia biznesowe
Być może nie chcesz się wzbogacić, a Twój pomysł na biznes może być bardzo wartościowy, ale to nie znaczy, że masz to, czego potrzeba do prowadzenia udanego przedsiębiorstwa społecznego. Musisz umieć sprzedawać i zarządzać wieloma innymi zadaniami – prowadzenie przedsiębiorstwa społecznego wymaga nie mniej ciężkiej pracy i zaangażowania niż każdy inny biznes.
Być może uda Ci się uzyskać dostęp do środków finansowych na rozpoczęcie lub prowadzenie przedsiębiorstwa społecznego (choć nie traktuj tego jako pewnik). Twój model biznesowy musi być ekonomicznie opłacalny. Musi istnieć wystarczający popyt rynkowy na Twoje produkty, a jeśli przepływ gotówki ma być stabilny, musisz osiągać obroty.
Przed rozpoczęciem działalności powinieneś przetestować swój pomysł i zbadać rynek. Przydatne może okazać się również stworzenie podstawowego planu biznesowego. Zastanów się, jak będziesz finansować swoją działalność i dowiedz się, czy dostępne są jakieś dotacje lub pożyczki. Różne rodzaje przedsiębiorstw społecznych podlegają różnym przepisom podatkowym, więc skorzystanie z dostosowanej do potrzeb profesjonalnej porady pomoże Ci w pełni zrozumieć Twoje obowiązki.
Wsparcie i doradztwo dla przedsiębiorstw społecznych
Poszukaj bezpłatnych źródeł rzetelnego doradztwa i wsparcia. Na stronie internetowej Social Enterprise UK (krajowego organu ds. przedsiębiorstw społecznych) można znaleźć wiele porad i informacji, w tym przewodnik do pobrania dotyczący zakładania i prowadzenia przedsiębiorstwa społecznego.
Jeśli dopiero myślisz o założeniu przedsiębiorstwa społecznego i zastanawiasz się, jak będzie w rzeczywistości, porozmawiaj z kimś, kto już prowadzi przedsiębiorstwo społeczne. Zapytaj o ich doświadczenia i zasięgnij porady. Może Ci to pomóc w dobrym starcie Twojego nowego przedsiębiorstwa społecznego.